Zweedse Nieuwsbrief #20

Ho Ho Hoooo. De zin is ineens zoveel logischer als je bedenkt dat de Kerstman uit Lapland komt. Ik slaak ongeveer dezelfde zin wel is uit als ik mezelf al glibberend naar de bushalte vloek. Maar de vliegende rendieren zijn al weer op hun weg terug langsgekomen en de wereld bestaat nog steeds. Hoewel op vorige vrijdag het toch even leek of de hemel naar beneden kwam toen hier ineens het sneeuw van de daken werd geruimd. Want dat schijnt gevaarlijk te zijn als het valt. Ze hebben wel vijf mensen geraakt maar goed. Wie denkt dat kerst twee dagen duurt heeft het mis in Zweden. Zo een beetje de hele week staat hier in het teken van kerst. Nou kan ik geen Zweedse tv zien, maar ik heb zo een gevoel dat je daar wordt doodgegooid met kerstreclames en films. Niet dat dat heel anders is dan bij ons maar toch net iets intenser. Gelukkig heb ik toch even alle kerstliedjes misgelopen. Alhoewel “Driving home for christmas” toch wel een gemiste kans is dit jaar en Flappie er eigenlijk wel bij hoort.

Maar goed, kerst vier je met familie en dus ben ik vorige week donderdag maar even lid geworden van de IKEA Family. Om op dezelfde dag naar de IKEA te gaan, waar ik maanden geleden tijdens sluitingstijd wist te verdwalen, om een heus Julbord bij te wonen. Iets wat we een tijdje geleden al op de universiteit hadden gedaan maar het is goedkoop en voor kerst dus je moet wat. Gezien de lage prijs verwachtten wij nogal een oploop en waren we om een uurtje of vier present. Daar bleek de opkomst wel mee te vallen en werd het kerstdiner een kerstonbijt. Om vier uur? Ja, om vier uur. Of het door de donkerte of door de avondlijke bezigheden komt weet ik niet, maar inmiddels heeft een aardig aantal mensen hier een bioritme wat gelijk loopt met mensen op een continent verder. Al die “All you can eat” dingen helpen daar niet echt bij aangezien je er meestal aardig moe van wordt.

Maar zoals eerder vermeld is het traditionele kerstdiner erg anders dan het onze maar wel lekker. De belangrijkste dingen lijken haring, zalm, gehaktballetjes, worstjes, rode bieten, allerlei dingen met aardappelen en een bepaalde taart die ik nog steeds niet thuis kan brengen. Iets wat wij ook wel zelf konden. En dus was het maandag tijd om samen te komen met de overgebleven studenten om een eigen Julbord te organiseren. Dit gebeurt op de 24^ste, want dat is de dag waarop kerst hier gevierd wordt. Net als in Duitsland en gezien het hoge aantal Duitsers hier was er geen ontkomen aan. Al met al was het enigszins onverwacht erg goed gelukt. En dus was het ver van huis toch een gezellige kerst met een keuken voorzien van kerstboom die we een paar dagen eerder eigenhandig tien meter van de deur uit de bevroren grond hadden getrokken. Het is hier overigens traditie om op de 24ste met het gezin naar Donald Duck te kijken. Een traditie die stamt uit de tijd dat de tv kwam en dat schijnbaar een beetje het enige moment was waarop er een tekenfilm te zien was. 

Dezelfde avond werd iets gestart waar van te voren vele grappen over zijn gemaakt. Voordat ik weg ging heb ik al een paar keer geroepen dat ik een iglo zou gaan bouwen en daar werd hartelijk om gelachen. Eerlijk gezegd was ik ook nooit serieus. Maar Operatie Eskimo werd gestart op een feestdag met redelijk wat drankjes achter de kiezen. Wat misschien verklaart dat we er überhaupt aan begonnen zijn in -5. Overigens is dè drank met kerst “Glügg”. Wat een soort kruidige Glühwein is. Erg lekker als het heet is maar werkelijk niet binnen te houden zodra het afkoelt. Snel drinken dus. In ieder geval werd de poging tot een iglo bouwen na een uurtje of vier, midden in de nacht, met bevroren handschoenen en voeten gestaakt.

Op Eerste Kerstdag werd het een eigengemaakt kerstmaaltje, maar op de Nederlandse Tweede Kerstdag werd hier Nederlandse kerst gevierd. Wat behalve Skyradio kerst via internet, eigenlijk niet echt Nederlands was met chilli en Duitse curryworst, maar oké. Lekker was het wel. En na wat meer kerstachtige vloeibaarheden werd het enthousiasme om ons project af te maken toch wat hoger. Niet veel later werden de bakken om de blokken sneeuw in samen te persen weer uit de kast gehaald en stonden we weer in de sneeuw. Sneeuw die nu nattig en ijzig was aangezien het op de dag gedooid had. Wat nu overigens straten in ijsbanen heeft veranderd. Erg fijn. Drie uur en wat sneeuwballen gevechten tussendoor later stond ie. Onze eigen Björnkulla iglo. We konden het zelf niet geloven. Er passen tien mensen in en het is geen fabeltje dat het binnen aangenamer is dan buiten. Hoe eskimo’s het ding in twintig minuten maken is ons wel een raadsel.

Gister zijn we maar eens naar de bioscoop gegaan. Nou is dat meestal niet een al te culturele aangelegenheid, alhoewel menig filmfanaat me voor die uitspraak zal haten. Toch bleek dat nu wel iets anders te liggen. Ik weet niet zeker of alle bioscopen zijn zoals deze, maar het had er veel van weg dat ik in het Tuschinski van Stockholm was beland. Het bleek een ouderwetse bioscoop wat meer weg had van een theater inclusief rood doek balkons en een babbeltje vooraf. Waar wij natuurlijk niets van begrepen maar het meisje kreeg applaus dus het zal wel positief geweest zijn.

Het nieuwe jaar staat voor de deur. En daarmee is vandaag, net zoals in Nederland, hier de verkoop van vuurwerk gestart. Wat, net zoals in Nederland, betekent dat mensen het beginnen af te steken zodra het donker is. Wat, niet zoals in Nederland, zo een beetje de hele dag is. Nou ben ik niet al te lang geleden wel eens naar Parijs gereden om het vuurwerk te bekijken met Nieuwjaar toen bleek dat dat sinds dit jaar was afgeschaft, maar dit jaar gaan we het gewoon weer proberen in Stockholm. 

Zweedse Nieuwsbrief #19

Nou vertelde ik vorige week nog leuk dat het de Zweedse feestdag Lucia was. Later heb ik begrepen dat dit degene is die licht brengt. Wat in een land waar het om half 4 al donker is geen overbodige luxe is. In mijn eerste viering van dit leuke feest is de mythe maar meteen ontkracht. Om een uurtje of acht viel namelijk in het complete bevolkte bergje, wat wij als exchange studenten hebben bemachtigd, de elektriciteit uit. Nou is het overdag al aardig donker in de gebouwen hier, laat staan ’s avonds zonder licht. We zijn dan ook maar met ze allen naar buiten gegaan hebben wat bomen omgehaald en een kampvuur gesticht om warm te blijven. We kwamen er overigens later achter dat de verwarming het gewoon nog deed. Om een uurtje of een gingen de lichten weer aan. Toen Lucia dus over was. Trek uw eigen conclusies.

Overigens is de stroom de volgende dagen continu uitgevallen wat na een tijdje toch wel irritant begint te worden. Vooral zaterdagavond gebeurde het regelmatig dat de stroom voor een paar seconden terugkwam. Wat een paar mooie “Jaaaa.. oooh..”-momenten veroorzaakte. We kwamen er ook achter dat in milieubewust Zweden ’s avonds de straatverlichting voor niets aanstaat. Door het pak sneeuw wat buiten ligt en het licht wat dat met het wolkendek weerkaatst, is het namelijk net zo licht als overdag als alle lampen uit zijn. Hoewel ze dat dan niet in heel Stockholm moeten doen, want dan wordt er natuurlijk niets meer weerkaatst.

Zelfs in dit kou bestendige land begint de temperatuur hier en daar z’n tol te eisen. Zo staan liften steeds vaker stil en roltrappen staan verdomde vaak uit. Of dit voorzorg is weet ik niet, maar irritant is het wel als je een krappe 30 meter moet klimmen. Terwijl Nederland een referendum hield over het lot van een grote vis op een strand, kwam de temperatuur van het weekend na een fikse sneeuwstorm, eindelijk een graad boven het vriespunt en er was weer eens vloeibaar water te zien buiten. Daarmee kwam ook een eind aan de stroomstoringen, wat ons tot de conclusie bracht dat het de kou/sneeuw was die de oorzaak was. Maar geen nood, de dooi duurt niet lang genoeg om onze witte zege en vloek te doen verdwijnen, want binnen een paar dagen is het weer -10. En dus was het tijd om even uit de winterslaap te komen en weer eens wat te gaan bezoeken. Het werd Sigtuna.

Sigtuna is een klein stadje tussen Uppsala en Stockholm wat vroeger een belangrijke rol heeft gespeeld. Zo was het voor een tijd in de middeleeuwen het middelpunt van Zweden en werd er de eerste munt van Zweden geslagen. Wie het plaatsje binnen rijdt heeft er goed aan gedaan dit van te voren opgezocht te hebben, want het is aan niets te zien. Zoals we nu dan ook weten is Stockholm het machtscentrum geworden. Wat ze dan wel weer hebben is een verrassend uitgebreide kerstmarkt. Inclusief een uit de toon zingend kerstkoortje. De markt draait om twee dingen en dat zijn warme kleren en voedsel. Wat fijn is, als je zoals ik niet ontbeten hebt, want je mag alles proeven. En het meeste, behalve bruine, Noorse geitenkaas was ook erg lekker. Toen  we bij een kraampje kwamen die typisch Laplandse worst verkocht, sloeg de twijfel toch wel even toe. De dame zei namelijk dat de worst die ze net voor me aangesneden had, gemaakt was van “mouse” (muis). Gelukkig was ik met een paar Zweden, die me wisten te vertellen dat er toch duidelijk eland op het etiket stond. Ze bedoelde dus "moose". Dat gaat er klanten kosten.

Verder was het wel een heel mooi stadje, zeker met de markt en de sneeuw die op de traditionele huizen en straten lag, konden er een paar mooie ansichtkaarten gemaakt worden. Het is een uurtje reizen vanaf Stockholm en best een bezoekje waard. Toen we afweken van de markt kwamen we ineens aan een gigantisch bevroren meer, waarvan we de ijskwaliteit maar even niet getest hebben. Terwijl we ondertussen werden aangevallen door een stuk of 42 eenden, was deze ijsvlakte toch wel een bijzonder gezicht. Je kon je zo voorstellen dat ook in de zomer het daar goed uit te houden moet zijn. Dat hadden we even eerder moeten weten. Nu is het trouwens niet zo comfortabel daar al te lang te staan, want de ijzige wind laat je ogen tranen en je tranen direct bevriezen. Hoewel we veel mochten proeven was een lunch toch geen overbodige luxe en dus liepen we een tentje in wat verstopt was in een woonhuis. Wat me opviel, is dat bij bijna alle etensgelegenheden wordt verzocht (geëist) de kinderwagens buiten te laten. Wat resulteert in een bevroren file net buiten de deur. De dagen zijn kort en dus was het niet lang na de lunch donker en gingen we maar huiswaarts. 

Het is de week van vertrek. Deze hele week wordt onze populatie zo een beetje gehalveerd en voor een deel is dat blijvend. Het merendeel komt terug na kerst of nieuwjaar maar dat staat afscheidsfeestjes niet in de weg. Bovendien, als we een wonderbaarlijk groot aantal panische doemdenkers moeten geloven, zijn we er volgende week sowieso niet meer. 

Zweedse Nieuwsbrief #18

Koud. We gaan door waar we gebleven waren. De sneeuw ligt er alsof het nooit anders geweest is, wordt inmiddels letterlijk met vrachtwagens afgevoerd en al meer dan twee weken is de temperatuur niet boven het vriespunt geweest. De zwoele Zweedse nachten kennen temperaturen tussen de -2 en -15, waar de inmiddels aanzienlijke ijspegels hier en daar getuige van zijn. Tot zover het weerbericht. Waarom de Zweden zo een ongelooflijke hekel aan de winter hebben is me toch  een raadsel. De paden en wegen zijn namelijk prima begaanbaar. Zelfs voor onze rollator afhankelijke medemens. Het is dus vooral mooi om even te stoppen en om je heen te kijken om de natuur in het wit te zien. Totdat er weer een chagrijnige, haastige Zweed door het beeld ursäkta’t.

Het is wel wat minder als je net dat ene pad treft wat nogal bergafwaarts gaat en zo vaak bewandeld is, dat het een ijsbaan is. Het is dan maar een klein verschil of je de komende week bekend staat als de Rintje Ritsma van de berg of de Jos Verstappen die hopeloos crashte.

Inmiddels weet ik het zeker. De man had geen slechte dag. Nee, de nieuwe leraar is gewoon compleet gestoord. De man weet van voor niet waar z’n achterkant uithangt en behalve dat dat best grappig is, is het ook best frustrerend als je een vak probeert te volgen. De beste man kwam maandag rustig twintig minuten te laat, om vervolgens met tafels en stoelen te smijten omdat ze niet goed stonden. Niet geheel onder de indruk van 25 paar ogen die hem aankeken of ze water zagen branden. Gelukkig blijkt dit een probleem wat zichzelf verhelpt, aangezien de man vervroegd het stokje overgeeft aan de andere leraar. Weer een Jan. Ik dacht toch altijd dat dat een typisch Nederlandse naam was. Slechter kan het niet dus dat nieuws werd met gejuich ontvangen.

Vrijdagavond was het Zweedse diner. Niet helemaal zeker wetend wat dit zou betekenen, behalve gehaktballetjes, hadden we voor de zekerheid maar niet al te ver van te voren gegeten. Leuk detail is dat het een cocktailparty was. Dat blijkt hier heel normaal te zijn, wat apart is gezien de jurken die de dames moesten dragen bij -5. Daar had ik gelukkig geen last van. Het diner was, niet geheel onverwacht, typisch Zweeds eten, wat gewoonlijk wordt gegeten tijdens feestdagen als Kerst. Zo een beetje elk cliché lag wel op de ikea-tafel. Van knäckebröd tot gehaktballetjes. Na wat verplichte zang en een quiz die zo moeilijk was dat er negen winnaars zonder fouten waren, zijn we toch maar vertrokken aangezien het nou ook weer niet zo vol was. Wat wel traditioneel is bij evenementen van deze commissie. De PR afdeling is nog niet helemaal ingewerkt geloof ik.

De plaatselijke zigeuner met saxofoon heeft zich al een weekje in z’n Kerstman outfit gehesen en in drie van de vier vensterbanken verschijnen kandelaartjes met lampjes om de huizen te verlichten. Zo met de sneeuw die over de dakranden hangt lijkt het soms of je in een kerstkaart loopt. Om niet te beginnen over de kerstverlichting in Stockholm, die ik graag had gefotografeerd als ik een betere camera had. Ook in ons uitwisselingscultuurtje op onze berenberg, wat nu beter omgedoopt kan worden tot sneeuwberg, is kerst alvast begonnen. Veel mensen vertrekken dit weekend of volgende week voor de kerst of voor altijd en dus werd dit feest even dramatisch bestempeld als het laatste feest “met ze allen”. Er komt ineens een zeker liedje in me op wat niet ongepast had geweest. Iets met laat de limonade nu maar knallen. Maar goed, hoewel ongeorganiseerd bleek het toch goed georganiseerd. Iedereen was gevraagd wat te eten mee te nemen en per stom toeval bleek dit zo gedaan te zijn dat er voor iedereen een voor-, hoofd-, en nagerecht was. Niet iedereen verbaasde zich hierover aangezien het kerstdiner feilloos over ging in een keukenfeestje. Ook onze keuken hebben we even mooi in kerstsfeer gebracht met een lichtslingertje. Wat voor ons alleen zichtbaar is als we in de andere keuken zitten aangezien er sinds deze week een bewegingssensor is geïnstalleerd en je het normale licht niet uit kan doen. Je verzint het niet.

Aangezien we een redelijk ongeregeld zooitje zijn heeft de universiteit vandaag maar een bijeenkomst georganiseerd waar iedereen kreeg te horen wat er precies nog geregeld moet worden voor vertrek en hoe dat moet. Eenmaal aangekomen bij de presentatie, die schijnbaar niet voor ons bestemd was gezien de titel “december 2013”, bleek dit een kwartiertje in beslag te nemen. Had maar gewoon even gemaild mensen. Alhoewel er wel gratis broodjes na afloop te verkrijgen waren. En Nederlanders blijven we. Er werd bovendien nog even een kort reclame praatje gehouden over de masters die hier gegeven worden, omdat wij heel graag terug willen komen. Dat weet zij. Wij niet. Zij wel. Ook werden we even gewaarschuwd voor een kleine cultureshock als we terug komen in ons eigen land. Goh, waar heb ik dat nou eerder gehoord? Oh ja, toen ik hier aankwam. Schijnbaar is een cultureshock nodig. In ieder geval, ik waarschuw maar vast, want ik heb vernomen dat jullie me allemaal irritant gaan vinden, omdat ik het te veel over Zweden zal gaan hebben. Ik zal iedereen die wat wilt weten maar naar deze site verwijzen.

Ik weet hoe culturele informatie op prijs wordt gesteld en dus is het leuk om even te vertellen dat het vandaag Lucia is. Wat het nou echt inhoudt is me eerlijk nog steeds niet duidelijk en ik begin het gevoel te krijgen dat de meeste Zweden het je ook niet uit kunnen leggen. In ieder geval houdt het in dat er dames zijn in een witte nachtjapon die dan Lucia voor moeten stellen. Een beetje als een kerstengeltje. Ik heb me laten vertellen dat zij de eerste vrouw van Adam moet zijn geweest. Het doet een beetje aan als een soort generale repetitie voor Kerst.

Zweedse Nieuwsbrief #17

Treinen  rijden niet meer, mensen breken hun benen, blijven thuis en heel Facebook en daarmee het hele land is in rep en roer, want het sneeuwt. Ha! Nederland.. Wat is het toch een schattig tafereel om te zien vanuit een land waar inmiddels 15 centimeter sneeuw ligt, de temperatuur onder de -15 duikt, treinen gewoon op tijd rijden en de paden prima te bewandelen zijn. Dat irritante gestrooide grind wat ik eerst nog uitlachte redt nu levens. Die Zweden blijken toch te weten wat ze doen, want al dat sneeuw en ijs zorgt er maar soms voor dat je uit moet kijken dat je niet die de stoeprand kopt. De Spanjaarden heb ik, zoals verwacht, sinds donderdag niet meer gezien en me Somalische internetpiraat is plots teruggegaan naar Ethiopië, waardoor wij nu ons internet van iemand anders moeten lenen.

Het stuk hierboven had ik gisteren getypt. Vervolgens, een paar dagen na het besluit niet naar Lapland af te reizen, werd ik vanmorgen wakker, keek ik op me laptop en zag ik een paar posts over Stockholm, Siberië. Toen keek ik eens naar buiten. Blijkt dat er een sneeuwstorm los is gebarsten die inmiddels meer dan een halve meter sneeuw over ons heen heeft gestort. De bussen schijnen nog wel te rijden maar na een kwartiertje wachten zijn we maar huiswaarts gegaan. Wat nog niet makkelijk is, want lopen gaat lastig en de sneeuw met wind doet serieus pijn aan je gezicht.  Leuk feitje. Vandaag is het weerbericht “kans op sneeuwbuien” en morgen is het “zware sneeuwbuien”. Het was leuk jullie gekend te hebben. Ik zou het graag op foto’s vastleggen maar die doen het niet echt recht. Je ziet geen hand voor ogen, je ogen zijn amper open te houden en je mag blij zijn als je nadat je door een halve meter sneeuw bent gezakt niet net een stoeprandje aantikt waardoor je op je plaat gaat. Dolle sneeuwpret.

Afgelopen donderdag was er een introductiecollege voor me nieuwe vak. Understanding organisations. Ik denk dat we eerst zullen moeten leren hoe we deze leraar moeten begrijpen, aangezien de beste man een nogal beschonken, verwarde indruk maakte. De man, die ernstig op Arthur uit The King Of Queens lijkt, had ons college lekker van vijf tot acht gepland zodat ie zeker wist dat we niets anders hadden. Dat was wel gelukt, zeker aangezien ie na drie kwartier tot de conclusie kwam dat ie eigenlijk niets te vertellen had en we vandaag wel zouden zien wat we gingen doen. Dat college heb ik dus niet weten te bereiken. Nog enigszins verward over dit optreden begon de sneeuw zich buiten op te stapelen en was het eerste massale, drie uur lange sneeuwballengevecht een feit.

Met de dalende temperatuur komt een zekere neiging tot thuisblijven. Ineens komen al die verhalen over Zweden die de winter zien als de tijd van lekker binnen hun boek lezen en warme chocolademelk naar binnen werken toch een stuk logischer over. Desalniettemin hebben wij het voor elkaar gekregen om onze trip naar de binnenstad op de koudste dag van de week te prikken. Na het laatste college van ons vorige vak gingen we met de trein naar Stockholm, waar we een paar kerstmarkten hebben bekeken die natuurlijk precies zo zijn al in de rest van Europa. Enige verschil is dat hier onze tenen van de voeten en je oren van je kop vroren. Uit bittere noodzaak zijn we het eerste de beste café ingedoken waar we gewoon een van de elfjes tegen kwamen. Het kleinste serveerstertje van het noordelijk halfrond kunnen we wel met enige zekerheid zeggen.  Hier maakten we overigens ook nog even de klassieke fout om over het koppeltje naast ons te roddelen in de veronderstelling dat die ons toch niet begrepen. Zelfs toen ze praatten hadden we het niet door. Wat bleek? Limburgers. We hebben maar even afgerekend en zijn weer op pad gegaan.

Inmiddels is er een heuse chaos ontstaan rond kerst hier. Het wordt namelijk hoe langer hoe onduidelijker hoeveel mensen er nou aanwezig zijn of in Lapland zitten, of waar dan ook. Ik begin het gevoel te krijgen dat er nu zoveel initiatieven zijn dat we het een keer of acht zullen vieren dit jaar. Een beetje jammer is dat wij deze week op kerstbomenjacht wilden gaan, maar alle geschikte bomen zie je nu dus niet meer door de sneeuw. We hebben besloten er maar zelf een te maken van alle blikjes die hier in de loop der tijd zijn verzameld.

Met nog iets meer dan een maand te gaan en de startende afsluitingsprocedures lijkt het alsof het veel korter was dan gedacht. Vooral november, waar ik onbedoeld mee heb gedaan aan “movember”, is in een flits omgevlogen. Nu het einde nadert begint het toch wel een dubbel gevoel te worden. Waar je aan het begin dacht “ach het zijn maar vijf maandjes”, denk je nu eerder “hm.. het zijn maar vijf maandjes..”. Aan de andere kant begin ik steeds vaker Nederlandse radio te luisteren en het nieuws te kijken.

Ik heb net gehoord dat er een code 2 waarschuwing is afgegeven hier voor het weer. Nou ben ik wel wat weeralarmen gewend, aangezien het KNMI nou niet de meest dappere mensen van het land zijn, maar als er hier een alarm wordt afgegeven staat ons waarschijnlijk toch nog wel wat te wachten. Er wordt verwacht dat er tussen de 20 en 40 centimeter sneeuw valt. Dat betekent dus dat die bovenop de dik halve meter vallen die er al ligt. Moraal van het verhaal. ’t Is hier best fris.